De kracht van Community Care: het is van ons allemaal

Er waren zo’n 75 belangstellenden aanwezig tijdens het Community Care Event op 22 mei in Auberge de Rousch in Heerlen. Het waren vertegenwoordigers van woningcorporaties, welzijnsorganisaties, gemeenten, zorgorganisaties, belangenvereniging huisartsenpraktijken en burgerinitiatieven. De middag bestond uit een terugblik op de eerste drie jaar Community Care en een vooruitblik naar de toekomst, een presentatie van Marlou Kremer van Zorgcoöperatie Hoogeloon en het bedenken van nieuwe wijkinitiatieven door de deelnemers.

De opening werd verricht door bestuursvoorzitter Pim Steerneman. Hij vertelde over de aanleiding van Community Care. Vier jaar geleden zaten ketenpartners samen met zorgkantoor CZ aan tafel om een oplossing te vinden voor het feit dat er enerzijds geen zorgcentra meer mogen bijgebouwd worden en anderzijds de zorgvraag alsmaar toeneemt. Er moest dus iets gebeuren. “Al onze huizen liggen in een wijk of buurt, maar er is veel te weinig samenwerking. Soms ligt er zelfs nog een slagboom voor onze huizen. Dat werkt niet uitnodigend. Hoe krijg je de buurt betrokken bij de zorgcentra, hoe kan de buurt meehelpen en hoe krijg je de schotten tussen de formele en informele zorg afgebroken? Allemaal vragen die uiteindelijk de aanleiding waren om de beweging Community Care te starten. Met proeftuinen in Heerlen, Maastricht en Valkenburg.”

De aanleiding

“Als we ouderen kwalitatief zo lang mogelijk veilig thuis willen laten wonen, hebben we de hulp van de buurt nodig”, zegt Pim Steerneman. “Maar het betekent ook dat we meer naar de oudere bewoners in de wijk moeten luisteren in plaats van naar de overheid.” Door het mogelijk te maken dat ouderen langer thuis kunnen wonen en als het echt niet meer kan, de overstap te laten maken naar geclusterd wonen ontstaat een grote vertraging van de instroom naar zorgcentra. Hierdoor is extra bouw van zorgcentra niet meer nodig. Dat is de achterliggende gedachte van community care.

Van ons allemaal

Programmamanager Community Care, Nelleke Tinbergen, blikte terug op de eerste drie jaar Community Care. Ze presenteerde onder meer de resultaten van het onderzoek dat was uitgevoerd door het lectoraat Wijkgerichte Zorg van Zuyd Hogeschool en Universiteit Maastricht. Een belangrijke conclusie uit het rapport is dat Community Care perfect aansluit bij de huidige tijd. In de afgelopen drie jaar zijn er al 39 initiatieven ontwikkeld en in gang gezet die aan de doelstelling van Community Care bijdragen. ‘Vooral doorgaan’ zou het voormalig jurylid van de Soundmixshow, Barrie Stevens, gezegd hebben. Wat in 2022 als een project met drie proeftuinen begon, wordt voorgezet als een programma voor de periode 2025 tot en met 2027. “We gaan nu ook Community Care starten rondom de overige huizen van Sevagram en daar waar behoefte is in andere wijken in samenwerking in Deltaplan en PlusWijken”, vertelt Nelleke Tinbergen. “Dat zal in fases gebeuren. We streven ernaar om dit in 2027 overal gerealiseerd te hebben. We moeten eerst de wijk in beeld brengen en de behoefte bepalen. Vervolgens moeten we burgers in beweging krijgen, want die moeten het uiteindelijk doen met ondersteuning van onze coördinatoren Community Care. De laatste fases bestaan uit samen invulling geven aan Community Care en de borging.”

Uit het onderzoek bleek ook dat de rol van de coördinator Community Care onmisbaar is. “Best vreemd eigenlijk”, vindt Nelleke Tinbergen. “Er zijn al zoveel mensen actief in de wijk, maar blijkbaar heeft niemand - naast het reguliere werk - tijd om de regisseursrol op zich te pakken. Daarom hebben we ons team coördinatoren uitgebreid van drie naar vijf. We zijn enorm trots op de beweging die we samen met alle partners in gang zetten. Community Care is een van de drie strategische speerpunten van Sevagram, naast duurzaamheid en het herontwerp van wonen, welzijn en zorg. En voor alle duidelijkheid, het is geen ‘Sevagram-feestje’, het is van ons allemaal.”

Voorbeeld

Volgens de programmamanager begint Community Care met samenwerking én het bedenken van ideeën. Later op de middag zal blijken dat dit niet zo heel moeilijk is, als de deelnemers aan de bijeenkomst zelf aan de slag gaan. Maar eerst komt Marlou Kremer aan het woord. Zij is voorzitter van Zorgcoöperatie Hoogeloon in de Brabantse gemeente Bladel. Sinds 2005 bundelen de inwoners van Hoogeloon de krachten om de zorg in het dorp zelf te organiseren. “We richten ons met name op de ouderen uit ons dorp, die in meer of mindere mate zorg nodig hebben”, vertelt Marlou Kremer. “Het streven is om ook preventief iets te betekenen voor alle ouderen uit Hoogeloon. Belangrijk daarbij is dat de initiatieven vanuit de burger komen en ik geef toe dat dit niet altijd even gemakkelijk is. In het dorp wonen 2.300 inwoners, 291 zijn lid van de zorgcoöperatie en 87 inwoners zijn vrijwilliger. “We hebben drie doelstellingen: de zorg zo dichtbij mogelijk brengen zodat niemand het dorp uit hoeft; de inwoners zo lang mogelijk buiten de zorg houden; en samen eenzaamheid tegengaan.”

Stenen en koffie

“Het begint met stenen en koffie”, laat Marlou Kremer de aanwezigen weten. “Een buurthuis waar mensen bij elkaar komen voor een kopje koffie en samen ideeën ontwikkelen. Dat is echt de basis om dit van de grond te krijgen.” Dit laatste sluit mooi aan bij de visie van Nelleke Tinbergen die in haar presentatie aangaf dat de basis van Community Care bestaat uit samenwerking en ideeën bedenken. Om aan te tonen dat dit eenvoudiger is dan het lijkt, worden de deelnemers zelf aan het werk gezet.

De 75 deelnemers aan het Community Care Event werden in zes groepen verdeeld, waarbij mensen van dezelfde organisatie niet aan dezelfde tafel zaten. Hierdoor ontstond samenwerking tussen de verschillende aanwezige organisaties. Verder kreeg iedere groep een andere methode toegewezen om ideeën te bedenken. Per groep mocht uiteindelijk één idee worden gepresenteerd aan de gehele zaal. Vervolgens kon iedere deelnemer via een digitale stemmodule aangeven wat volgens hem of haar het beste idee was.

Mobiele buurtsuper

De grote winnaar werd de mobiele buurtsuper. Een elektrische bus die niet alleen een functioneel doel heeft, maar ook een sociaal. Het is een (mobiele) ontmoetingsplek waar buurtbewoners eten en drinken kunnen kopen, een kop koffie drinken, een ijsje eten, een boek lenen in de minibieb of gewoon een praatje maken. Bij de mobiele buurtsuper kan ook vraag en aanbod uitgewisseld worden. Wie heeft iets nodig en wie heeft wat te bieden? Dat de bedenkers van het winnende idee ambities hebben, bleek wel uit het feit dat ze in 2026 de mobiele buurtsuper op tien locaties in Heerlen willen inzetten, telkens voor drie uur. En wordt het een succes in Heerlen… dan uitbreiden naar heel Nederland.

Met de mobiele buurtsuper wordt het verleden (de SRV-wagen) gecombineerd met de toekomst (Community Care). Een mooi voorbeeld van het traditionele concept van ‘naoberschap’, zoals bestuursvoorzitter Pim Steerneman het altijd noemt.

Tekst: De Media Experts