Krijgt Valkenburg
een Odensehuis?

Het allereerste Odensehuis opende in 1997 in de Deense stad Odense. Het concept van een Odensehuis werd destijds ontwikkeld om een informele ontmoetingsplaats te bieden voor mensen met beginnende dementie, hun naasten, vrijwilligers en buurtbewoners. Het doel was om een laagdrempelige, ondersteunende omgeving te creëren waar deze doelgroep zich gehoord, begrepen en betrokken voelt.

Dit concept werd zo’n succes dat het ook overwaaide naar andere Europese landen. In 2012 werd in Amsterdam het eerste Odensehuis geopend. Inmiddels zijn er al 69 huizen in heel Nederland. Iedere provincie beschikt over een Odensehuis, behalve Limburg. Dat merkten ook Netty en Pierre Buijs uit Valkenburg.

Onderzoek en onzekerheid
In 2021 kreeg Netty de diagnose Primair Progressieve Afasie (PPA). Jaren van onderzoek en onzekerheid waren eraan voorafgegaan. PPA is een bijzondere vorm van dementie. Het is een neurologische aandoening die primair het taalvermogen aantast. Het komt maar weinig voor en is moeilijk vast te stellen. In 2023 verloor Netty op 61-jarige leeftijd de ongelijke strijd met de ziekte. 

Geen aanbod
“Netty wilde niet ziek overkomen”, vertelt Pierre. “Ondanks dat ze wist wat met haar aan de hand was, bleef ze actief. Haar baan moest ze als eerste opgeven. Maar ze heeft tot het niet meer ging zelfs nog vrijwilligerswerk gedaan. Haar grote kracht was om invulling te blijven geven aan de dag. Dat deden we samen als een team. Hoe moeilijk dit ook was, want als je je taalbegrip begint te verliezen, wordt de wereld om je heen heel klein. Zo deden we boodschappen aan de hand van foto’s op de mobiele telefoon. Het woord banaan zei haar bijvoorbeeld niets meer. Ik ging ook op zoek naar wat je overdag kunt doen, maar ik ontdekte dat er voor mensen met dit ziektebeeld geen aanbod is. Ja, er is wel dagbesteding voor mensen met dementie, maar dan is de ziekte al heel ver gevorderd.”

Overal behalve in Limburg
In zijn zoektocht op internet stuitte Pierre op het Odensehuis. “Het is een plek waar je zonder afspraak naar binnen kunt lopen. Het is van mensen door mensen. Het is een kenniscentrum. Iedereen begrijpt wat er aan de hand is. Wie nog veel kan, doet veel in het huis. Kun je steeds minder, dan schuif je bij wijze van spreken van het koken in de keuken, naar de tafel om te eten. Dit was waar we naar op zoek waren. Maar we kwamen al snel tot de conclusie dat het dichtstbijzijnde huis in Nijmegen lag. Dat was wel een bittere pil, want je wil natuurlijk structureel het huis bezoeken. Voor Netty was deze afstand helaas te groot.”

“Na het overlijden van Netty heb ik me eerst de tijd genomen om alles wat gebeurd was een plekje te geven”, vervolgt Pierre. “Na een paar maanden ben ik vervolgens begonnen met me te verdiepen hoe ik zo’n Odensehuis naar Valkenburg kan halen. Niet alleen omdat ik vind dat zo’n huis ook in Limburg moet zijn, maar ook om op die manier nog iedere dag Netty in mijn leven te hebben.” 
 

Niet praten maar doen
Wat in eerste instantie misschien gemakkelijk lijkt; je zoekt een pand, vrijwilligers en donateurs en klaar is Kees, bleek in de praktijk toch anders uit te pakken. “Een gemeente kan niet van de een op de andere dag zoiets realiseren. Dat duurt jaren. Daarnaast is het ook geen ‘franchiseformule’ zoals bij McDonalds. Het Odensehuis voorziet je wel van kennis, maar uiteindelijk moet het een burgerinitiatief zijn. Het moet gedragen worden, duurzaam zijn.” Opmerkelijk was ook dat iedereen het idee van Pierre geweldig vond. ‘Je moet eens met die en die praten’, werd er dan gezegd. “Maar aan praten had ik niets, ik zocht partijen die ook daadwerkelijk aan de slag met me wilden. Uiteindelijk heb ik een flink aantal instanties een uitgebreide brief gestuurd met mijn plannen. Sevagram reageerde hier onmiddellijk op en niet veel later zaten we aan tafel.”

Sevagram
Bianca Bertram en Thom Steinbusch zijn beiden coördinator Community Care bij Sevagram. “Het idee van Pierre sluit perfect aan bij Community Care. Vanuit Community Care heeft Sevagram de afgelopen drie jaar gebouwd aan een duurzame en vruchtbare samenwerking met diverse zorg- en welzijnsorganisaties, gemeente en burgerinitiatieven. Vanuit een gemeenschappelijke visie om senioren lang en vitaal thuis te laten wonen, is inmiddels veel bereikt, maar valt ook nog veel te doen. Het burgerinitiatief om een Odensehuis in Valkenburg te realiseren is een prachtige aanvulling. Dat was ook de reden dat we vrijwel direct zijn ingestapt in het plan. Inmiddels heeft ook Envida, Steunpunt Mantelzorg Zuid, Alzheimer Nederland en de gemeente Valkenburg aan de Geul zich aangesloten. Wij geven invulling aan de zorg en expertise, en het door Pierre opgerichte stichtingsbestuur doet de exploitatie van het huis. Daarnaast ondersteunen we het initiatief met een donatie van meubels voor het Odensehuis.”

Ook zoon Nathan is nauw betrokken bij de realisatie van het Odensehuis. Zo liep hij vorig jaar de Ironman 70.3 in Denemarken. Via een crowdfunding kon hij 6.000 euro doneren aan het nog op te richten Odensehuis in Valkenburg. Verder is Nathan de ontwerper van de website odensehuisvalkenburg.nl en maakt hij deel uit van een van de werkgroepen van het project. Zijn inbreng is met name als ‘ervaringsdeskundige’ voor de jongere generatie.

Over de vraag boven dit artikel: ‘Krijgt Valkenburg een Odensehuis?’, hoeft Pierre niet lang na te denken. “Het gaat er komen! We hebben al verschillende panden op het oog, het stichtingsbestuur is opgericht, de ANBI-status aangevraagd en vanuit Alzheimer Nederland krijgen we fantastische ondersteuning op het gebied van fondsenwerving.” 

In naam van Netty
Voor Netty komt het Odensehuis helaas te laat naar Limburg, maar in haar naam zullen veel lotgenoten en hun partners straks in Valkenburg een plek vinden waar ze zonder afspraak kunnen binnenlopen en in een ongedwongen sfeer met hun ziekte terecht kunnen.

Wie meer wil weten over de realisatie van het Odensehuis in Valkenburg kan terecht op www.odensehuisvalkenburg.nl