Mantelzorg: waardevol,
maar vaak ook zwaar

Nederland kent vijf miljoen mantelzorgers. Omdat de zorg zich over het algemeen richt op familieleden, vrienden of naasten, vinden de mantelzorgers hun taak vaak vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Veel mantelzorgers zorgen in stilte. Jaarlijks worden ze daarom op 10 november in het zonnetje gezet. Dat gebeurt tijdens de Dag van de Mantelzorg. 

Sevagram en Steunpunt Mantelzorg Zuid organiseren maandelijks bijeenkomsten onder de naam ’t Heimgeveul (thuisgevoel) in zorgcentrum Oosterbeemd in Valkenburg. Inwoners van de gemeente kunnen elkaar dan ontmoeten en krijgen informatie over thema’s die zij belangrijk vinden. Vanwege de Dag van de Mantelzorg stond de bijeenkomst in november in het teken van de mantelzorg.

Mooi, maar ook pittig
Mantelzorgconsulent Lilian Frusch van Steunpunt Mantelzorg Zuid gaf een presentatie over mantelzorg aan een twintigtal aanwezigen, voornamelijk zelf mantelzorgers. “Zorgen voor een ander is mooi, maar kan ook pittig zijn, zeker als je er nog een baan naast hebt”, vertelt Lilian. “Bij één op de vier mantelzorgers is dat ook het geval. Vaak begint mantelzorg met een boodschap voor een ander doen. De taken worden in de loop van de tijd echter steeds meer. Dit geldt zeker voor mantelzorgers van mensen met een progressieve ziekte. Maar liefst negen procent van de vijf miljoen mantelzorgers in ons land is zwaar overbelast.”

‘Nee’ zeggen
Lilian benadrukt dan ook dat je af en toe ‘nee’ moet kunnen zeggen. De aanwezige mantelzorgers vinden dat echter heel moeilijk. “Als ik het niet doe, wie doet het dan?” Deze gedachte is herkenbaar voor veel mantelzorgers. Maar jezelf volledig wegcijferen brengt ook risico’s met zich mee. Tijdsdruk, het gebrek aan ontspanning, en psychische of lichamelijke klachten liggen op de loer. Soms leidt dit zelfs tot gedragsproblemen, zoals een ‘kort lontje’. Wie in deze situatie terecht komt, kan ook niet meer voor een ander zorgen. “Durf daarom ook hulp te vragen aan anderen, zodat je zelf een keertje heel even kan afschakelen”, drukt Lilian de mensen op het hart. 

Andere kijk op mantelzorg
De waarde van mantelzorgers in Nederland is 22 miljard euro per jaar. Dit is het bedrag dat nodig zou zijn wanneer je professionele hulp zou moeten inzetten in plaats van de mantelzorgers. Zonder mantelzorgers zou de hele zorg dus vastlopen. Lilian maakt zich wel zorgen over de toekomst. “We zien dat het aantal mantelzorgers richting 2040 enorm daalt, terwijl de vergrijzing stijgt. Een andere kijk op mantelzorg is dus hard nodig.”

Villa Sterappel
Volgens Lilian kan het mantelzorgerstekort voor een deel verlicht worden met nieuwe woonvormen, zoals ‘Villa Sterappel’ in Lent bij Nijmegen. Dit is een woongemeenschap die bestaat uit negen zelfstandige wooneenheden (sociale-huurwoningen) die samen in één gebouw zitten. In de villa zijn ook gemeenschappelijke ruimten opgenomen, zoals een logeerkamer en wasruimte. Daarnaast heeft de villa een ‘Voorhuis’, een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte in een apart gebouw in de tuin. De gebouwen zijn energiezuinig door het gebruik van aardwarmte en zonnepanelen. De bewoners variëren in leeftijd van 30 tot 85 jaar. Het zijn mensen die de wens hebben samen te leven met respect voor ieders eigenheid. Zo nodig hebben zij oog en oor voor hun medebewoners. Dit zogenoemde meergeneratiewonen zou het mantelzorgerstekort kunnen verlichten. “Maar dit is natuurlijk ook te organiseren in een straat”, vindt Lilian. “Je hoeft er niet per se een gebouw voor op te tuigen. In andere culturen is het elkaar helpen veel vanzelfsprekender.”

Ervaringen delen
Na de presentatie gaan de aanwezigen nog een hele tijd met elkaar in gesprek. Ze wisselen ervaringen uit, maar vinden ook een luisterend én begrijpend oor bij een ander. En dat is precies waar de maandelijkse bijeenkomsten van ‘t Heimgeveul voor in het leven zijn geroepen.

Wilt u meer informatie over mantelzorg? Kijk dan eens op de website van Steunpunt Mantelzorg Zuid.